Sevgili okuyucularım, bugünkü köşemde sizlere mevcut sistemimizdeki Kıdem Tazminatı uygulaması halkında bilgi aktaracağım. Önümüzdeki yazı dizimde ise son zamanlarda gündemimizden hiç çıkmayan kıdem tazminatı fonu konusuna değineceğim. Böylelikle mevcut sistem ile getirilmesi planlanan fon konusunu karşılaştırmış olacağız.
Kıdem tazminatı iş kanununda gösterilen bazı fesih hallerinde aynı iş yerinde veya aynı iş verene ait farklı iş yerlerinde en az bir yıllık çalışması olan işçiye veya işçinin vefat etmesi durumunda işçinin hak sahiplerine işveren tarafından ödenen paradır. Kıdem tazminatı esasında işini kaybetmesi sonucu yeni bir iş hayatına geçinceye kadar işçinin garanti altına alınmasına yönelik bir tazminattır. Bir bakıma yıpranma payı/ödeneği de denilebilir.
Kıdem Tazminatına Kimler Hak Kazanır?
Askerlik nedeniyle iş sözleşmesini fesih eden işçiler,
Evlendikleri tarihten itibaren bir yıl içerisinde kadın işçiler,
Emekli olan işçiler,
8 Eylül 1999 tarihinden önce işe girmiş, 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim gün sayısını tamamlayan işçiler,
İşçinin vefatı halinde kanuni mirasçıları,
Haklı nedenle derhal fesih hakkını kullanan işçiler,
İşçi Hangi Durumlarda İş Sözleşmesini Fesih Ederse Kıdem Tazminatına Hak Kazanır?
İşçinin ücreti 20 günden fazla ödenmez ise,
İşçinin gerçekte almış olduğu ücret SGK primlerine yansıtılmaz ise,
İşçinin talep etmesine rağmen maaş bordrosu ve ücret hesap pusulası verilmez ise,
İşçinin yapmış olduğu fazla mesai ücretleri, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde yapmış olduğu çalışmaların karşılığı ödenmez ise,
İşi yaparken işçinin sağlık ve yaşayışı için tehlike oluşursa,
İşyerinde salgın bulaşıcı hastalık var ise,
İşveren işçinin kendisine veya aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler ve davranışta bulunursa,
İşveren tarafından işçiye cinsel tacizde bulunulursa,
İşyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkması halinde,
İşveren Hangi Durumlarda İş Sözleşmesini Fesih Ederse Kıdem tazminatı Ödemez?
İşçinin bulaşıcı veya tiksinti verici bir hastalığa tutulması halinde,
İşçinin kendinde olmayan bir vasfın işe alınırken kendinde varmış gibi beyanda bulunarak işvereni yanıltması durumunda,
İşçinin, işverenin veya aile bireylerinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarf etmesi veya davranışlarda bulunması,
İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanması, hırsızlık yapması, işyeri ve işverenin meslek sırlarını açığa çıkarması,
İşçinin işyerinde 7 günden fazla hapis ile cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi,
İşçinin, işverenden izin almadan veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına 2 gün veya 1 ay içerisinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü yahut 1 ayda 3 iş günü işine davam etmemesi
İşçinin kendi isteği ile kasıtla işverenin malına zarar vermesi.
Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
Kıdem tazminatı hesaplamasında işçinin en son aldığı brüt ücretine brüt yol ücreti, brüt yemek ücreti ve var ise primleri, ikramiyeleri de ilave edilerek elde edilen toplam tutarın her bir seneye bir aylık brüt ücretin çarpımı ile elde edilen ücret kıdem tazminatını oluşturur.
İşçinin grevde geçen süreleri kıdem tazminatı hesaplamasında dikkate alınmaz.
Kıdem tazminatından %0.759 oranında damga vergisi kesintisi yapılır. Bu kesintiden sonra kalan tutar işçinin banka hesabına nakden ve defaten ödenir. İşçi ve işverenin anlaşması durumunda kıdem tazminatı taksitler halinde ödenebilir.
Kıdem Tazminatında Zaman Aşımı Süresi Ne Kadardır?
25/10/2017 tarihinden önce iş sözleşmesi sona erenler için genel zaman aşımı süresi 10 yıldır. Bu süre sözleşmenin sona erdiği tarihten itibaren başlar.
25/10/2017 tarihinden sonra ise iş sözleşmesi sona erenlerin kıdem tazminatı zaman aşımı süresi 5 yıldır. Bu süre iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlar.